Een nieuwe baan voor Ali: eerst doen, dan praten

Ali is dakloos en kan slecht voor zichzelf zorgen. Paul Spiegelenberg van de gemeente Amersfoort helpt hem zijn leven weer op te pakken en naar werk te begeleiden. “Snel in beweging komen is het belangrijkst.”

Voordat Ali bij de projectgroep Werken naar Vermogen in Amersfoort komt, heeft hij lang op straat gezworven. Hij heeft psychische problemen, financiële schulden en kampt met veel pijn als gevolg van een whiplash.

Paul Spiegelenberg (trajectbegeleider arbeidsintegratie) begeleidt cliënten als Ali naar werk of naar een hoger treetje op de re-integratieladder. Hij is onder de indruk van de ‘bak ellende’ die Ali over zijn leven uitgestort heeft gekregen. Hij had bij een slachtbedrijf gewerkt, maar hier werkte hij zich hier nog verder in de nesten. Als er iets zwaars getild moest worden deed Ali dat zonder morren, ook al kon zijn lichaam dat niet meer aan. Nee zeggen om zichzelf te beschermen, daar had hij grote moeite mee.

Vijf tips om hoger opgeleide Wajongers beter aan het werk te helpen

Christianne van Triest van de projectgroep Werken naar Vermogen weet uit eigen ervaring hoe lastig het is om als jong gehandicapte met een HBO-opleiding aan een passende baan te komen. Inmiddels weet ze ook hoe het beter kan: vijf tips.

Tip 1: Faciliteer Wajongers bij het vinden van een baan op hun eigen niveau.

Mensen met een handicap hebben vaak meer tijd nodig dan andere kandidaten om aan een geschikte baan te komen. Daar kunnen ze best extra hulp bij gebruiken, vindt Christianne (accountmanager WAJONG en WIA voor het project Werken naar Vermogen in Amersfoort). Voor jonge mensen met een MBO-opleiding en hoger is ze van plan een ‘working class’ op te richten, die hen daarin bij staat. “Een werkzoekende is de eerste drie maanden vol goede moed, maar daarna wordt het moeilijk. Als je een plek creëert om die gevoelens te ventileren, ben je minder eenzaam.”
Christianne merkte zelf hoe haar klasgenoten na het behalen van hun HBO-diploma vrij snel een baan verwierven. “Dat was nog niet hun droombaan, maar het was wel werk dat als opstapje kon dienen om door te groeien. Ondertussen zat ik thuis en kwam niet verder. Een klein baantje vinden bleek voor mij net zo lastig als een gewone baan. In groepsverband kun je samen verder komen.”

Tip 2: Laat Wajongers als ZZP-er aan de slag gaan, promoot het en maak de regels hiervoor makkelijker.

“Een sollicitatie is een blind date tussen twee mensen die elkaar niet kennen maar wel meteen een oordeel over elkaar geven”, zegt Christianne. “Een werkgever ziet allereerst een persoon voor zich met een handicap, wat zorg en onzekerheid meebrengt. Doordat een werkgever vaak niet durft door te vragen en niet weet hoe hiermee om te gaan, wordt de persoon met een arbeidshandicap vaak al afgewezen. Voor Wajongers is de selectiedrempel extra hoog.”
‘Mensen met pukkeltjes’ zouden zich daarom niet voor moeten stellen in een sollicitatiegesprek, vindt ze. Het werkt veel beter om hoger opgeleide Wajongers als ZZP-er aan de slag te laten gaan en op een natuurlijke manier in contact te brengen met opdrachtgevers. Als accountmanager bij het Werkgeversservicepunt 033 adviseert ze werkgevers een tijdelijke klus aan te bieden. “Probeer het veertien dagen en beslis dan wat je er van vindt. Het inhuren van een zelfstandige vormt geen risico voor een organisatie. De regels voor Wajongers moeten dan wel vereenvoudigd worden en beter afgestemd worden op de belastingwetgeving.”

Tip 3: Breng als Wajonger begrip op voor de werkgever.

Christianne vindt dat jong gehandicapten zelf ook begrip moeten opbrengen voor de positie van de werkgever. “Wij weten zelf heel goed om te gaan met onze handicap en de beperkingen en mogelijkheden die daar bij horen. Ik heb een aantal vrij zware interimklussen gedaan. Maar toch vragen opdrachtgevers of werkgevers zich vaak af hoe ik dat toch doe. Dat gebeurt ook uit zorg: mensen vragen zich af of zoiets niet te zwaar voor me is. Hoe ik bij brand uit het pand gered moet worden bijvoorbeeld, of ze weten niet of er aanpassingen nodig zijn. Je moet er zelf open in staan en begrijpen dat het moeilijk is om voor jou te kiezen.”
Dat betekent ook dat je als jong gehandicapte moet leren om niet te oordelen over de ander. “Je denkt al gauw: ze willen me niet. Maar wie zijn ‘ze’? Je komt met deze gedachte geen stap verder. Je kunt beter respect hebben voor iemand die in zijn dagelijks leven nooit met een gehandicapte persoon te maken heeft gehad en gewoon niet beter weet. Je zult deze mensen moeten helpen om jouw positie en mogelijkheden te begrijpen.”

Tip 4: Geef als werkgever opdrachten aan sociale bedrijven.

Als bedrijf hoef je niet altijd zelf een Wajonger of een andere werknemer met een arbeidshandicap in dienst te nemen om ze toch te kunnen helpen. In een sociale economie gaat het niet alleen om mensen die je zelf op de loonlijst hebt staan, maar ook om het geven van opdrachten aan sociale bedrijven of aan ZZP-ers of ondernemers met een handicap.
De gemeente Amersfoort vraagt aan zijn leveranciers om een bepaald deel van de aanneemsom in te zetten voor de onderkant van de arbeidsmarkt. “Dat kun je wat mij betreft ook creatief oplossen”, zegt Christianne. “Amfors Groep zit om opdrachten te springen, dus je kunt je mailings ook door Amfors laten verzorgen.”
Ze heeft nog meer tips: haal je gebak bij Downey’s in Amersfoort, waar mensen met een verstandelijke beperking werken. Gebruik je lunch bij De Onthaasting, ook een restaurant met werknemers uit de onderkant van de arbeidsmarkt. Of sponsor een evenement voor deze doelgroep. “Je moet het een organisatie niet te lastig maken om invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo kunnen bedrijven en de mensen die er werken wennen aan mensen met een handicap en werk. Daarmee wordt de drempel lager om mensen met een arbeidshandicap ook zelf in dienst te nemen”

Tip 5: Help mensen niet aan een baantje, maar aan een loopbaan.

“We proberen als projectgroep om mensen te plaatsen in een duurzame baan die bij hen past”, zegt Christianne. “Dat is het beste voor alle partijen. Maar op een of andere manier worden wij als jong gehandicapten gemakkelijk in een klein baantje gestopt. Misschien schatten we onszelf te hoog in, maar anderen plaatsen ons vaak te laag. De hoger opgeleide Wajongers komen na een jaar of tien op plekken waar ze invloed hebben op het aanname beleid van het bedrijf waar zij werken; zij zijn de werkgevers voor de toekomst. Omdat zij werken in bedrijven, wordt het minder moeilijk om ook laag opgeleide mensen met een handicap aan te nemen. Maar dan moeten we ze nu wel de kans geven om ervaring op te doen. Dat betekent een duurzame baan, waarin ze kunnen doorgroeien. Elke grote organisatie zou bijvoorbeeld een trainee-plaats moeten openstellen voor een Wajongere.”

Kijken wat er wél kan: de vijf creatieve lessen van Paul Spiegelenberg

Werken naar vermogen betekent kijken wat er wel kan. Dat vraagt om creatief denkvermogen. “Juist het zoeken naar nieuwe wegen maakt dit werk leuk”, zegt Paul Spiegelenberg, lid van het projectteam voor de pilot. “We zijn een soort rebellenclub.”

1. Kies je eigen lijn

Als trajectbegeleider arbeidsintegratie begeleidt Paul Spiegelenberg van de gemeente Amersfoort cliënten naar werk of naar een hoger treetje op de re-integratieladder. Is er ergens een geschikte vrijwilligerswerkplek om ervaring op te doen? Kan iemand gecoacht worden? Heeft iemand sollicitatieondersteuning nodig? Hij kijkt wat een werkzoekende nodig heeft en levert oplossingen aan.
De bestaande wetten zorgen voor hinderlijke hokjes, vindt hij. Daarbij probeert hij zijn eigen lijn uit te zetten. Zo begeleidde hij een 23-jarige jongen die na zijn vrijlating uit de gevangenis geen enkele werkervaring had. “Ik wilde niet toegeven aan de impuls om een Wajong- of WSW-traject in te slaan, zoals gebruikelijk is. Bij een Wajongaanvraag kom je soms na een hele tijd tot de conclusie dat het toch geen goed idee was. Ik wil gewoon meteen met de jongen aan de slag en strak vasthouden aan één lijn om in het werkritme te komen. Ik heb hem daarom dagbesteding aangeboden en daarna geplaatst bij een arbeidstrainingscentrum. Hij is nu assistent-werkmeester.”